Rabu, 02 November 2011

Kawruh basa jawa : Wangsalan


Seperti yang sudah kita ketahui bahwa indonesia yang terdiri dari ribuan pulau ini, mempunyai bahasa daerah yang berbeda-beda dan itu merupakan salah satu warisan budaya nenek moyang yang perlu dilestarikan.

Sebagai 'wong jowo' saya mencoba untuk 'njawani' hehe... dengan kata lain mencoba mengingat-ingat tentang tata bahasa jawa atau istilahnya 'kawruh boso jowo' yang ternyata begitu unik dan lumayan rumit. Salah satu kawruh boso jowo yang unik adalah yang disebut dengan 'wangsalan'. Saya ingat ini adalah pelajaran bahasa jawa waktu SD (sekolah dasar), yang mungkin anak-anak jaman sekarang sudah banyak yang lupa atau bahkan tidak tahu.

Apakah wangsalan itu? Beruntung saya masih menyimpan buku pelajaran SD saya yang sudah lusuh dan sebagian dimakan rayap, berikut penjelasannya.

Wangsalan yaiku unen unen kaya cangkriman nanging dibatang dhewe. Contone :

A. Kang wujud ukara lumrah

⒈Nyaron bumbung, nganti cengklungen aku.
Saron bumbung : angklung.
⒉Balung jagung sampun ketanggelan.
Balung jagung : janggel
⒊Wong kok mentil kacang, mbesengut wae.
Pentil kacang : besengut.
⒋Sarung jagung, bobot timbang ana kowe.
Sarung jagung : klobot.
⒌Balung geni, mbok menawa dolan mrene.
Balung geni : mawa.
⒍Mandhan rawa, jan manglingi tenan lho.
Pandhan rawa : wlingi.
⒎Bebek alit kok wira-wiri ono opo to?
Bebek alit : meri.
⒏Mrico kecut togna wae sak'uni-unine.
Mrico kecut : wuni.
⒐Sajake kowe lg mader bungkuk le, katon ngurang-ngurangi.
Wader bungkuk : urang.
⒑Ojo urang dhingklik, sajak kemayu tenan.
Urang dhingklik : yuyu.

B. Kang wujud ukara edi peni

⒈Kapi jarwa pethekku mangsa wurunga.
Kapi : kethek
⒉Kukus gantung, sawangane kok bingung.
Kukus gantung : sawang
⒊Reca kayu, golekana kang satuhu.
Reca kayu : golek
⒋Wohing tanjung, becik njunjung bapa biyung.
Wohing tanjung : kecik
⒌Kolik priya priyagung anjani putra, Tuhu eman wong anom wedi kangelan.
Kolik priya : manuk tuhu
Anjani putra : anoman

Semoga bermanfaat !

Sumber : Buku kawruh basa lan kagunan basa, karangan Sabar dkk, penerbit Setiaji.

1 komentar:

Tiny mengatakan...

Saya juga baru dgr. Hehe